Mastopathie: goedaardige afwijkingen in de borst

Bouw van de borst

Het Latijnse woord voor borst is mamma. Van buitenaf zie je de huid, de tepel en daaromheen de tepelhof. Van binnenuit is de borst is opgebouwd uit klieren met melkgangen, vetweefsel, bindweefsel, bloedvaten en lymfevaten. Ieder onderdeel heeft zo zijn eigen functie.

Als u zelf borstonderzoek doet, zult u merken dat het weefsel niet glad is, maar vaak bobbelig aanvoelt. Ook de verdeling van het klierweefsel in de borst is niet helemaal gelijk. Borsten verschillen vaak onderling van grootte en vorm van elkaar. De structuur van de borst kan door allerlei factoren variëren, voorbeelden door puberteit, menstruatiecyclus, zwangerschap, borstvoeding, overgang en hormoontherapie.

Tijdens de vruchtbare leeftijd wisselen de hormoonspiegels in het bloed bij vrouwen zich af. Dit geeft vaak reactie of veranderingen in het borstweefsel. Vlak voor de menstruatie kan bijvoorbeeld de omvang van de borst toenemen. Ook gaat er meer bloed naar beide borsten waardoor een pijnlijk en gespannen gevoel kan ontstaan. Vaak nemen deze klachten na de menstruatie weer af.

Deze klachten zijn ongevaarlijk, echter vaak wel erg hinderlijk.

Borstonderzoek

Als u klachten of veranderingen in de borst voelt, is het goed om hiermee naar de huisarts te gaan. De huisarts kan u dan doorverwijzen naar het ziekenhuis voor verder onderzoek van de borsten. In het ziekenhuis worden de borsten onderzocht op afwijkingen. Er kunnen goedaardige en kwaadaardige afwijkingen (borstkanker) in de borst gevonden worden.

Veel voorkomende goedaardige afwijkingen in de borst

Er zijn verschillende goedaardige afwijkingen van de borst. De meest voorkomende afwijkingen worden hieronder beschreven.

Cyste

Een cyste is een holte gevuld met vocht. Dit komt het meeste voor bij vrouwen tussen de 35 tot 50 jaar. Een cyste kan een paar centimeter groot zijn, maar soms liggen er ook meerdere kleine cysten in een gebied. Vaak voelt de buitenkant van de cyste rond en glad, soms kan een cyste pijnklachten geven. Een cyste kan in een korte tijd ontstaan, maar ook snel vanzelf weer verdwijnen. Het is mogelijk om een cyste leeg te prikken. Dit verlicht de druk maar voor korte tijd. Vaak ontstaat er daarna weer nieuw vocht in de cyste. Een cyste kan prima zonder behandeling blijven zitten.

Fibroadenoom

Een fibroadenoom is knobbeltje dat bestaat uit klier- en bindweefsel. Dit komt het meeste voor bij vrouwen onder de 35 jaar. Soms wordt dit bij toeval ontdekt. Meestal geeft een fibroadenoom geen pijnklachten. Een fibroadenoom kan groeien door invloed van hormonen (bijvoorbeeld door puberteit of zwangerschap). Vaak stopt een fibroadenoom met groeien wanneer het een bepaalde grootte heeft bereikt. Dat is meestal niet groter dan 2 tot 3 centimeter. Dit wisselt per persoon. In principe hoeft een fibroadenoom niet weggehaald te worden. Op oudere leeftijd verschrompelt een fibroadenoom meestal vanzelf.

Lipoom

Dit is een goedaardige gezwel van vetweefselcellen. Deze plekken voelen vaak rond en zacht aan en variëren van grootte. Een lipoom hoeft meestal niet behandeld te worden.

Papilloom

Een papilloom is een soort goedaardige poliep in de melkgang van de borst. Een soort wratje op de wand van de melkgang of in een cyste. Het kan soms bloederige tepeluitvloed geven of een ingetrokken tepel veroorzaken. Een papilloom wordt vaker gezien bij vrouwen van middelbare leeftijd. Behandeling van een papilloom bestaat uit het operatief verwijderen van de hele melkgang.

Mastitis

Mastitis is een ontsteking van de borst. Dit kan zich uiten in een gevoelige/pijnlijke, warme, rode, opgezwollen deel van de borst. Soms ook met koorts. Het kan ontstaan na een bevalling, tijdens of na het geven van borstvoeding. Mastitis kan veroorzaakt worden door melk dat blijft staan in de melkgangetjes. Hierdoor kan een melkkanaal of klier verstopt raken. Er kunnen ook andere oorzaken zijn voor een borstontsteking, zoals een wondje, ziekte, roken of stress.

Het lichaam is in staat om de ontsteking zelf op te ruimen. Het is ook mogelijk om antibiotica te krijgen ter ondersteuning.

Tepeluitvloed

Het komt veel voor dat er vocht uit de tepel komt. Dit is meestal onschuldig en kan op elke leeftijd optreden, vooral bij hormonale veranderingen. Door de schommeling in hormonen (bijvoorbeeld door puberteit, zwangerschap of overgang) kan het zijn dat de klieren geactiveerd worden en vocht gaan afscheiden. Normaal gesproken wordt dit nauwelijks opgemerkt, omdat het lichaam het vocht weer opneemt. Ook bepaalde medicijnen kunnen een verhoogde kans geven op tepeluitvloed.

Als de borst is onderzocht en er is geen (kwaadaardige) oorzaak is gevonden, dan is een behandeling vaak niet nodig. Masseren van de borst kunt u beter niet doen. Hiermee kunt u de vochtproductie juist stimuleren en de melkgang irriteren.

Zelf uw borsten onderzoeken

De hierboven genoemde afwijkingen kunnen in principe niet kwaadaardig worden. Wel is de kans aanwezig dat op een andere plek in de borst kanker ontstaat. Blijf daarom regelmatig uw borsten zelf onderzoeken. Als u nieuwe klachten of veranderingen in de borst voelt, neem dan altijd contact op met de huisarts.

Mogelijkheden ter ondersteuning

Niet alle goedaardige afwijkingen in de borst hebben een medische behandeling nodig. Ook kan het zijn dat u last heeft van mastopathie, zonder dat er een duidelijke oorzaak wordt gevonden. Er zijn verschillende mogelijkheden die u kunnen ondersteunen om de klachten te verlichten.

• Het dragen van een stevige goed sluitende (sport)beha, eventueel zonder beugel. Dit kan ondersteuning geven aan de borst(en).
• Door kou kunnen borsten pijnlijker aanvoelen. Warmte of u warm aankleden kan soms helpen. Bij mastitis kan juist verkoeling prettig zijn.
• Sommige vrouwen hebben baat bij het minder eten en drinken van koffie, thee, chocolade, cola, wijn en kaas. Deze producten bevatten stoffen die invloed kunnen hebben op reacties van het lichaam. Het duurt ongeveer 3 maanden voordat u effect kan ervaren van het verminderen of stoppen met deze producten.
• Teunisbloemolie. Dit is verkrijgbaar als capsule als olie voor op de huid. Dit natuurmiddel is verkrijgbaar bij drogisterij, apotheek en natuurwinkel. Het duurt ongeveer 6 weken voordat u effect kunt ervaren. Het wordt vaak niet vergoed door de zorgverzekering. Bij manische depressie, epilepsie of na borstkanker wordt teunisbloemolie afgeraden.
• Paracetamol kan pijnstillend werken.
• Vrouwelijke hormonen hebben vaak invloed op mastopathie. Daarom kan het soms de overweging zijn om de starten met de pil, of hier juist mee te stoppen. Dit kunt u het beste met uw huisarts bespreken.

Meer informatie

Heeft u na het lezen van deze folder nog vragen? Stelt u ze dan gerust aan de verpleegkundig specialist of casemanager mammacare. Zij zijn bereikbaar via de polikliniek Oncologie op telefoonnummer 0485-84 55 26 of via mammacare@pantein.nl.  Meer informatie over mastopathie kunt u ook vinden op de website www.thuisarts.nl/mastopathie.