Voedingsadvies bij diverticulose en diverticulitis

Wat zijn divertikels?

Divertikels zijn kleine uitstulpingen van de darmwand in de buikholte. Waarschijnlijk ontstaan divertikels op zwakke plekken in de darmwand die onder verhoogde druk gaan uitstulpen. Mogelijk speelt een vezel-arme voeding een rol bij het ontstaan van divertikels. Vezels zitten bijvoorbeeld in groente, fruit, volkoren brood en muesli. Bij te weinig vezels in de voeding kan de ontlasting harder worden. Harde ontlasting blijft daardoor langer in de darm en de stoelgang gaat moeizamer. Dit wordt ook wel verstopping of obstipatie genoemd. Ook te weinig lichaamsbeweging of te weinig drinken kan leiden tot verstopping. Door harde ontlasting ontstaat een verhoogde druk in de darm. Deze verhoogde druk kan de vorming van divertikels tot gevolg hebben. Deze divertikels kunnen gaan ontsteken. Dit wordt diverticulitis genoemd. Waardoor ze gaan ontsteken is niet precies bekend.

Diverticulose (divertikels zonder ontstekingen)

Voedingsvezels worden tijdens het proces van spijsvertering niet verteerd. Ze komen in de dikke darm terecht. Daar zorgen de darmbacteriën voor gedeeltelijke afbraak van de vezels. Hierbij komen stoffen vrij die onder andere de darmbewegingen (peristaltiek) stimuleren. Ook zorgen de vezels ervoor dat de massa soepel blijft. Tenslotte verlaat het restant in de vorm van ontlasting het lichaam.

Maatregelen ter bevordering van een goede darmpassage

• Zorg voor een voeding die voldoende voedingsvezels bevat.
• Drink voldoende vocht, 1½ tot 2 liter (10-12 glazen/kopjes) per dag.
• Breng regelmaat in het eetpatroon, dat wil zeggen in ieder geval 3 hoofdmaaltijden.
• Sla het ontbijt niet over.
• Zorg voor voldoende lichaamsbeweging. Dit helpt uitstekend voor een goede stoelgang. Loop, wandel, fiets of sport zoveel als u kunt, liefst dagelijks. Indien divertikels ontstoken zijn kan de arts u adviseren tijdelijk rust te nemen.
• Ga bij aandrang naar het toilet en gun uzelf de tijd.

Voedingsvezel

Voedingsvezel is de verzamelnaam voor een aantal stoffen die zich bevinden in de celwand van de plant. Ze zijn voor de mens niet te verteren. Onbewerkte producten zijn over het algemeen rijker aan vezels omdat bij het bewerken van voedingsmiddelen een groot deel van de vezels verwijderd wordt.
Vezels zijn te verdelen in twee soorten:

In water oplosbare vezels

Deze vezels komen voor in groente, fruit en peulvruchten en hebben een gunstige invloed op de bacteriën in de dikke darm. Ook bij diarree werken deze vezels positief.

In water niet-oplosbare vezels

De niet-oplosbare vezels komen vooral voor in graanproducten zoals tarwe. Door deze vezels wordt er meer vocht vastgehouden in de darm waardoor de ontlasting soepel en zacht blijft. Het is aan te raden om dagelijks beide soorten vezels te gebruiken.

Wat zijn vezelrijke producten?

• Roggebrood, volkoren- en bruinbrood, bruin krenten- en rozijnenbrood, mueslibrood, volkorenontbijtkoek, volkorenbeschuit, volkoren knäckebröd;
• Volkoren ontbijtproducten zoals havermout, boekweitgrutten, Brinta, muesli;
• Volkorenbiscuits en volkorenkoeken, zoals Evergreen, volkoren Sultana, All Bran granenrepen;
• Volkorenpasta, zilvervliesrijst, meergranenrijst, aardappelen;
• Alle soorten groente en rauwkost;
• Vers fruit, als het mogelijk is met schil, gedroogde zuidvruchten, vruchtensap met extra vezels;
• Peulvruchten zoals bruine en witte bonen, kapucijners, erwten en linzen;
• Noten, pinda's, lijnzaad, sesamzaad en zonnebloempitten

Voldoende drinken

Zeker bij een vezelrijke voeding is een ruime hoeveelheid drinkvocht erg belangrijk. Vezels houden immers vocht vast in de ontlasting. Drinkt men te weinig, dan wordt de obstipatie juist erger. Dagelijks is minimaal 1½, maar nog liever 2 liter drinkvocht nodig voor een goede stoelgang.

Sla het ontbijt niet over

Vooral een ontbijt dat de darmen in werking zet mag niet worden overgeslagen. Een goed ontbijt kan bestaan uit 2 volkoren boterhammen met beleg, een glas sinaasappelsap en twee koppen thee of koffie. Alleen een bakje yoghurt met wat muesli is niet voldoende. Naast een vezelrijk ontbijt helpt een glas water op de nuchtere maag soms ook bij een trage stoelgang.

Hoeveel vezel?

Hoeveel vezels iemand moet gebruiken om tot het gewenste resultaat te komen verschilt sterk van mens tot mens. De geadviseerde hoeveelheid vezels per dag:

• Voor volwassenen: 30-40 gram
• Voor kinderen van 9 t/m 13 jaar: 25-30 gram
• Voor kinderen van 4 t/m 8 jaar: 20-25 gram
• Voor kinderen van 1 t/m 3 jaar: 15 gram

Meer dan 40 gram per dag kan de opname van bepaalde mineralen uit de voeding verstoren. Zo’ n overdaad aan vezels kan door het gebruik van vezelpreparaten snel bereikt worden.
In sommige gevallen is een voeding met alleen vezelrijke voedingsmiddelen niet voldoende. Het kan dan nuttig zijn om (tijdelijk) extra vezel-producten te gebruiken, naast ruim gebruik van voldoende drinkvocht.

U kunt gebruik maken van:

• zemelen, tarwekiemen, tarwevlokken
• vezelrijke ontbijtgranen (o.a. Weetabix, Allbran)

Door het gebruik van extra vezels kun u eerst wat meer last krijgen van winderigheid of een opgeblazen gevoel. Dat komt omdat uw lichaam hier aan moet wennen. Deze klachten verdwijnen weer na een paar weken.
Ook kunnen bepaalde voedingsmiddelen extra winderigheid veroorzaken bv. bier, koolzuurhoudende dranken, nieuwe aardappelen, onrijpe bananen, koolsoorten, prei en ui, paprika en producten die veel sorbitol (een zoetstof) bevatten.

Laxeermiddelen

Laxeermiddelen lossen tijdelijk de klachten op maar maken de darm lui zodat ze niet meer op signalen van het lichaam reageren. Ook de “natuurlijke” middelen zoals sennapeulen, kruidenthee, paraffine, ossengal en wonderolie zijn geen simpele huismiddeltjes. Ze kunnen de darmwerking ernstig verstoren.

Diverticulitis (divertikels met ontstekingen)

Als u ontstoken divertikels hebt, kunt u in principe normaal blijven eten. Het is daarbij wel van belang om zoveel mogelijk een volwaardige voeding met voldoende energie en eiwitten te gebruiken om een goede voedingstoestand te behouden dan wel te bereiken.
Bij een ernstig ontstoken darm ten gevolge van ontstoken divertikels kan er door de zwelling een vernauwing van de darm ontstaan. Als dat het geval is, kan de arts u een vloeibaar dieet adviseren. Meestal kan na enkele dagen overgestapt worden naar een normaal dieet.
Vermijd producten waarvan u zelf ervaart meer klachten te krijgen, maar laat niet zomaar en te lang producten weg om een eenzijdig eetpatroon en daarmee tekorten te voorkomen. Het kan per persoon verschillen welke producten niet goed verdragen worden.

Meer informatie

Voedingscentrum: www.voedingscentrum.nl 
Maag-Lever-Darm Stichting: www.mlds.nl, e-mail: info@mlds.nl; tel: 033 - 7523500

Heeft u na het lezen van deze folder nog vragen of heeft u behoefte aan meer informatie over voeding, dan kunt u contact opnemen met de diëtist van het Maasziekenhuis Pantein. Zij is op werkdagen bereikbaar tussen 08.30 en 17.00 uur op telefoonnummer 0485 - 845226. Als er niet opgenomen wordt kunt u het antwoordapparaat inspreken. Vermeld duidelijk uw naam, geboortedatum en telefoonnummer waar u op terug gebeld wilt worden.
Als u onder behandeling bent van de diëtist, kunt u haar ook per email bereiken: dietetiek@pantein.nl. Vermeld uw naam en geboortedatum in de mail.