Osteoporose (botontkalking)

Wat is osteoporose?

Osteoporose wordt ook wel botontkalking genoemd. “Osteon” betekent bot en “porose” betekent opening. De structuur van onze botten is te vergelijken met een honingraat. Met het ouder worden treedt bij iedereen botverlies op. Bij osteoporose is er echter al zoveel botverlies opgetreden dat de structuur van het bot erg is verzwakt. Omdat botverlies tijdens ons leven blijft doorgaan, wordt de structuur van het bot hierdoor steeds kwetsbaarder. In ernstige gevallen kan dan een kleine stoot of val al tot een botbreuk leiden. Dit in tegenstelling tot normaal en gezond bot dat sterk en flexibel genoeg is om tegen een stootje of val te kunnen.

Figuur 1. Normale botstructuur               Figuur 2. Botstructuur bij osteoporose

Wervelinzakkingen

Als de botten in de wervelkolom verzwakken, kunnen de wervels gaan inzakken. Wervelinzakkingen komen vaak voor. Veel mensen weten niet dat zij wervelinzakkingen hebben. Wervelinzakkingen hebben een voorspellende waarde op het krijgen van nieuwe problemen in de botten. Door wervelinzakkingen verandert uw lichaamshouding en neemt uw lichaamslengte af. Hierdoor krijgen organen minder ruimte. Het is belangrijk om wervelinzakkingen tijdig op te sporen om nieuwe problemen in de wervels en het krijgen van breuken te voorkomen.

Omdat een wervelinzakking vaak een indicatie is van verzwakt bot, zorgt tijdige herkenning en behandeling er ook voor dat de kans op toekomstige botbreuken kleiner wordt.

Oorzaken van osteoporose

Er zijn verschillende factoren die de kans op osteoporose vergroten, namelijk:

• Osteoporose in de familie
• Een leeftijd ouder dan 50 jaar
• Laag lichaamsgewicht (BMI: Body Mass Index, kleiner dan 20)
• Weinig beweging
• Gebruik van bepaalde medicatie, zoals bv Prednison of Lithium
• Gebrek aan Vitamine D of Calcium
• Roken en overmatig alcoholgebruik
• Vervroegde overgang (bij vrouwen)

Daarnaast zijn er ziekten die de kans op osteoporose vergroten, zoals:

• Bijschildklieraandoeningen (Hyperparathyreoidie)
• Chronische darmontsteking (zoals ziekte van Crohn of Colitis Ulcerosa)
• COPD (chronisch longlijden)
• Diabetes Mellitus
• Epilepsie
• Malabsorptiesyndroom (glutenallergie of Coeliakie)
• Reumatische aandoeningen
• Schildklieraandoeningen
• Stoornissen in het hormonale systeem

Maar ook zonder bovengenoemde ziekten en factoren kan er sprake zijn van osteoporose.

Mogelijke gevolgen van osteoporose

Er is een verhoogd risico op botbreuken, bijvoorbeeld van heup, pols, bovenarm en ruggenwervels. Bij een breuk ontstaan risico’s op:

• Ziekenhuisopname
• Ziekteverzuim door revalidatie
• Verslechtering van de algemene conditie
• Kleiner worden en kromme rug krijgen (wervelinzakkingen) en hierdoor kans op toename van klachten in de organen
• Verhoogd valrisico door pijnklachten en houdingsveranderingen
• Beperking in beweegmogelijkheden
• Minder zelfstandig en daardoor afhankelijk worden
• Bedlegerig worden

Behandeling van osteoporose

Bij osteoporose bestaat een grotere kans om in de toekomst (opnieuw) een bot te breken. Osteoporose is goed en eenvoudig te behandelen met medicijnen. De behandeling is er op gericht om het risico op nieuwe botbreuken in de toekomst zo veel mogelijk te verkleinen. Ook leefregels en adviezen zijn hierbij belangrijk en zullen met u worden besproken. Zelfs bij mensen op hoge leeftijd blijft een behandeling zinvol en zal een behandeling het risico op nieuwe breuken kunnen verminderen.

Osteoporose bij 80-plussers

Het is gebleken dat een juiste diagnose en aanpak tot op hoge leeftijd zinvol is. Bij ouderen neemt niet alleen het risico op botbreuken toe, maar ook het risico op vallen. We weten nu dat behandeling met medicijnen tot op zeer hoge leeftijd een positief effect heeft op de sterkte van het skelet. Een juiste behandeling en (indien nodig) aandacht voor valpreventie is zinvol, omdat daarmee de kans op nieuwe breuken wordt verlaagd.

Osteoporosespreekuur, polikliniek interne geneeskunde

Als u, volgens de huidige richtlijnen, wilt onderzoeken of u osteoporose heeft, krijgt u:

• Een vragenlijst.
  Wij vragen u deze vragenlijst ingevuld aan ons terug te sturen.
• Botdichtheidsmeting (DEXA/VFA)
  De botdichtheidsmeting vindt plaats op afdeling radiologie, route 024, en duurt ongeveer 25 minuten. Dit onderzoek meet met behulp van een zeer geringe hoeveelheid röntgenstralen de dichtheid van uw botten (heup en ruggenwervels). In medische termen heet dit een DEXA-meting (Dual Energy X-ray Absorptiometry).
• Laboratoriumonderzoek
  Wij verrichten bloedonderzoek om eventuele oorzaken voor het verslechteren van uw botten vast te kunnen stellen. U kunt het bloedonderzoek op dezelfde dag voor of na de Dexameting laten verrichten via route 026.

Ongeveer twee weken na Dexa- en bloedonderzoek vindt een gesprek plaats met de verpleegkundige osteoporosezorg en de internist.

Kosten

De kosten van de onderzoeken (Dexa- en laboratoriumonderzoek) en het polibezoek worden volledig vergoed door alle ziektekostenverzekeraars. U betaalt echter wel uw eigen risico.

De verpleegkundige osteoporosezorg is gespecialiseerd in de zorg voor patiënten met botontkalking. Tijdens het gesprek, dat ongeveer een half uur duurt, bespreekt zij met u de ingevulde vragenlijst en de uitslagen van de onderzoeken. Ook is er tijdens dit gesprek aandacht voor valrisicofactoren en kan, indien nodig, voor verdere analyse worden doorverwezen naar bijvoorbeeld de valpreventiepoli.

De verpleegkundige geeft uitleg en advies over (de behandeling van) osteoporose en leefregels die belangrijk kunnen zijn in het voorkomen van volgende botbreuken. Dit gesprek vindt plaats onder supervisie van de internist. Hij stelt mogelijk een behandeling voor en bespreekt dit met u. Uw huisarts krijgt een brief over de uitslag en de voorgestelde behandeling.

Meer informatie

Heeft u na het lezen van deze folder nog vragen of wilt u meer informatie? Neem dan contact op met de verpleegkundige osteoporosezorg. Zij is bereikbaar via de polikliniek Interne Geneeskunde op telefoonnummer 0485-845360 of via e-mail: osteoporose@pantein.nl.