Oriënterend fertiliteitsonderzoek (OFO)

U en uw partner hebben een kinderwens. Vervulling van die kinderwens is niet voor iedereen vanzelfsprekend. Eén op de zes paren raakt niet binnen een jaar zwanger. Soms duurt het gewoon wat langer, soms is er sprake van een vruchtbaarheidsprobleem.

Als een gewenste zwangerschap uitblijft, kunt u wel wat steun gebruiken. Binnen ons fertiliteitsteam begrijpen we dit. Daarom proberen wij u zo snel mogelijk helderheid te geven over:

• Waarom u nog niet zwanger bent.
• Hoe groot uw kans is op een spontane zwangerschap.
• Of en hoe u kunt worden behandeld.

Om de juiste diagnose te stellen, zijn onderzoeken nodig. Deze onderzoeken kunnen als belastend worden ervaren. Wij proberen u hierbij zo goed mogelijk te begeleiden met persoonlijke aandacht voor uw situatie.

Oorzaken van vruchtbaarheidsproblemen

De oorzaken van vruchtbaarheidsproblemen zijn in te delen in vier verschillende groepen. In de eerste groep (ongeveer 30% van de paren) wordt er een duidelijke oorzaak bij de vrouw gevonden. In de tweede groep (ook ongeveer 30% van de paren) wordt er een duidelijke oorzaak bij de man aangetoond. In de derde groep (ook ongeveer 30% van de paren) zijn er zowel bij de vrouw als bij de man oorzaken aan te wijzen. Als laatste is er een groep (ongeveer 10% van de paren) waarbij er geen verklaring is waarom er geen zwangerschap tot stand komt.

Oorzaken bij de vrouw

De meest voorkomende oorzaken van vruchtbaarheidsproblemen bij de vrouw zijn:

• Hogere leeftijd.
• Hormonale problemen, zoals geen of sporadisch een eisprong (anovulatie) of onvoldoende hormoonproductie na de eisprong om het baarmoederslijmvlies gereed te maken voor innesteling van de bevruchte eicel.
• Overgewicht.
• Afgesloten eileiders of verklevingen rond de eileiders en/of eierstokken waardoor het transport van de eicel door de eileider wordt bemoeilijkt. Verklevingen kunnen ontstaan door een ontsteking, zoals bij Chlamydia of een blindedarmontsteking of door een buikoperatie.
• Endometriose. Dit is een afwijking waarbij slijmvlies uit de baarmoeder zich in de buikholte en/of in de eierstokken bevindt en zich daar innestelt. Endometriose vermindert de vruchtbaarheid en kan verklevingen rond de eileiders en/of eierstokken veroorzaken.
• Roken, alcoholgebruik en drugsgebruik hebben ook een negatief effect op de vruchtbaarheid.

Oorzaken bij de man

Onvruchtbaarheid of verminderde vruchtbaarheid van de man blijkt uit slechte kwaliteit van het sperma. Vruchtbaar sperma moet per zaadlozing minstens 15 miljoen zaadcellen per milliliter (ml) bevatten. Hiervan moet tenminste 30% normaal beweeglijk zijn. Afwijkingen kunnen variëren van totale afwezigheid van zaadcellen in het sperma tot een verminderd aantal en/of beweeglijkheid.

Meestal is er geen duidelijke oorzaak voor de verminderde kwaliteit van het sperma aan te wijzen.

Een aantal oorzaken van vruchtbaarheidsproblemen bij de man zijn bijvoorbeeld:

• Vermindering van de kwaliteit en/of de hoeveelheid van de zaadcellen door roken, overmatig alcoholgebruik, drugsgebruik, medicijnen, chemicaliën, infecties of operaties.
• Afgesloten zaadleiders. Deze kunnen ontstaan door een ontsteking van de zaadbal en bijbal.
• Genetische afwijkingen.

Oorzaken bij vrouw en man

• De hierboven vermeldde oorzaken kunnen ook gecombineerd voorkomen.
• Seksuele problemen, bijvoorbeeld vaginisme van de vrouw of impotentie van de man. Vaginisme is het niet kunnen ontspannen van de bekkenbodemspieren rond de vagina, waardoor penetratie in de vagina moeilijk of soms zelfs niet mogelijk is.

Het fertiliteitsonderzoek

Tijdens het fertiliteitsonderzoek probeert de arts iets te weten te komen over het functioneren van de organen die bij de voortplanting zijn betrokken. Het onderzoek is erop gericht om een indruk te krijgen van de kwaliteit van het zaad, de menstruatiecyclus en het baarmoederslijm. Meestal wordt daarna onderzocht of de baarmoederholte normaal gevormd is en of de eileiders doorgankelijk zijn.

Na afloop van alle onderzoeken bespreekt de arts met u wat de kans is op het ontstaan van een spontane zwangerschap. Daarnaast bespreekt de arts de mogelijkheden, kansen en belasting van een behandeling en eventueel wordt een behandelplan opgezet.

Het fertiliteitsonderzoek begint met een gesprek met man en vrouw. Soms vindt hierna een lichamelijk onderzoek plaats bij de vrouw.

Het fertiliteitsonderzoek bestaat verder uit de volgende onderdelen:

1. Onderzoek bij de vrouw:

• Analyse van de menstruatiecyclus met echo’s.
• Bloedonderzoek (hormonen en chlamydia)
• FOAM echo en/of baarmoederfoto (HSG) op indicatie

1. Onderzoek bij de man: zaadonderzoek
2. Bespreking van de onderzoeksresultaten

Wat kunt u zelf doen om uw kans op een zwangerschap zo groot mogelijk te maken?

Algemene adviezen rondom onderzoek en behandeling

Gezond gewicht

Vruchtbaarheidsbehandelingen verlopen minder succesvol als u ernstig overgewicht heeft. Ook heeft u dan meer kans op extra complicaties tijdens een zwangerschap. Heeft u overgewicht, probeer dan stappen te zetten naar een gezond gewicht. Hetzelfde geldt als u ondergewicht heeft, dus als u te weinig weegt voor uw lengte.

Niet roken, drugs gebruiken of alcohol drinken

Roken, drugs en/of alcoholgebruik vermindert uw kans op een zwangerschap. Daarnaast heeft het ook een negatieve invloed op de spermakwaliteit.

Koorts

Ook koorts (hoger dan 38°C) kan een slechte invloed op de spermakwaliteit hebben. Dit effect kan tot acht weken na de koortsperiode doorwerken. Geef het daarom aan ons door als uw man koorts gehad heeft.

Meer adviezen en een vragenlijst over risico’s vindt u op www.zwangerwijzer.nl. 

Medicijnen

Sommige medicijnen hebben invloed op zwanger worden en een eventuele zwangerschap. Wilt u ons daarom op tijd informeren over uw medicijngebruik en wijzigingen in het gebruik ervan?

Foliumzuur

De vitamine foliumzuur hoort bij een goed begin van een zwangerschap. Foliumzuur verkleint namelijk de kans op een baby met een ernstige aandoening. Heeft u een kinderwens? Slik dan al foliumzuur voordat u zwanger wordt. Slik elke dag een tablet van 0,4 of 0,5 milligram foliumzuur. U kunt deze tabletten zonder recept kopen bij een drogist of een apotheek.

Overleg in de volgende gevallen met uw huisarts of behandelend arts:

• Als u eerder een kind heeft gekregen met een open ruggetje of als u zelf geboren bent of uw partner geboren is met een open ruggetje. U moet dan een hogere dosis foliumzuur gebruiken. Hiervoor heeft u wel een recept nodig.
• Als er in uw familie of de familie van uw partner ernstige aandoeningen voorkomen, zoals suikerziekte of epilepsie.
• Als u meerdere miskramen heeft gehad.
• Als u medicijnen gebruikt die schadelijk kunnen zijn voor het ongeboren kind.

Kijk voor meer informatie over foliumzuur op de website van het Erfocentrum: www.erfocentrum.nl en www.zwangerwijzer.nl. 

Rode hond

Rode hond is een onschuldige kinderziekte. Maar als een vrouw vóór 16 weken zwangerschap rode hond doormaakt, is er een verhoogde kans op aangeboren afwijkingen bij het kind. In Nederland wordt daarom iedereen in zijn jeugd gevaccineerd tegen rode hond. Meestal biedt dit een levenslange bescherming tegen de ziekte. Helaas geldt dit niet voor iedereen. Soms is er onvoldoende bescherming tegen rode hond.

Als u niet in Nederland bent geboren of opgegroeid, bestaat de kans dat u helemaal niet tegen rode hond bent gevaccineerd. Als uw verwijzer dit niet heeft gecontroleerd, dan kan het onderzoek via ons centrum worden aangevraagd. Als dat nodig is, raden we u aan zich (opnieuw) te laten vaccineren. Na deze vaccinatie mag u echter drie maanden niet zwanger worden.

Meer informatie

Meer informatie over verminderde vruchtbaarheid:

Het opwekken van de eisprong: ovulatie inductie
IUI: Intra-Uteriene Inseminatie behandeling
www.freya.nl